Những ngày qua tại Hà Nội chìm ngập trong lớp sương lẫn bụi mịn khiến tình trạng ô nhiễm không khí gia tăng nhanh chóng.
Theo thống kê, ở Việt Nam mỗi năm có hơn 60 nghìn người c.hết do ô nhiễm không khí, PGS.TS Phạm Tuấn Cảnh chỉ ra 5 nguyên tắc phòng tránh sau đây.
Bài Viết Liên Quan
- Thức ăn đường phố: Tiện nhưng không lợi
- Bao cao su nữ là gì? Cách đeo bao cao nữ như thế nào cho đúng để cuộc yêu được thăng hoa
- Bù nước cho cơ thể trong mùa hè
Trong tháng 1, tại các điểm trạm quan trắc môi trường trên toàn thành phố, hầu hết đã rơi vào vùng đỏ và tím đậm – mức ô nhiễm không khí xấu và rất xấu, đe dọa trực tiếp tới hệ hô hấp của con người.
Ngay cả thời điểm khi chưa có nhiều phương tiện lưu thông nhưng chỉ số đo chất lượng trên các nền tảng ứng dụng như Air Visual, PAM Air đã ghi nhận mức độ ô nhiễm trên 200, nhiều quận trung tâm thành phố còn trên mức 400 (trên mức nguy hại).
Hà Nội quay trở về tình trạng ô nhiễm ở mức báo động trong tháng 12 và tháng 1 – Ảnh Internet
Các tỉnh thành tiếp giáp với Hà Nội như Bắc Ninh, Hà Nam, Ninh Bình, cũng đều ghi nhận chỉ số ô nhiễm không khí ở mức xấu với trung bình trên 150.
Việc ô nhiễm không khí tại các thành phố lớn đã trở thành mỗi quan tâm rất lớn, bởi vì chúng ta tiếp xúc trực tiếp với các hạt mụi mịn, sẽ thâm nhập sâu vào hệ thống hô hấp gây ra các bệnh đột quỵ, ung thư phổi, bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính, các bệnh n.hiễm t.rùng đường hô hấp…
Khuyến cáo từ Tổ chức Y tế Thế giới WHO, những hạt bụi mịn PM 2.5 ( hạt bụi có đường kính nhỏ hơn 2,5 micromet) sẽ xâm nhập sâu vào trong cơ thể người do có kích thước siêu nhỏ, chúng bị giữ lại trong khí quản và phế nang. Trong khi đó bản thân chúng ta chỉ có cơ chế bảo vệ với những hạt bụi có kích thước lớn hơn 10 micromet.
Không khí chứa các chất ô nhiễm độc hại gây nhiều nguy hiểm đến sức khỏe con người – Ảnh Internet
Theo một nghiên cứu của GS Christopher J L Murray và các cộng sự đăng trên tạp chí khoa học Lancet năm 2016, ô nhiễm không khí gây ra khoảng 7 triệu ca t.ử v.ong hàng năm trên toàn cầu, 9/10 người phải hít thở không khí chứa các chất ô nhiễm độc hại. Và ở Việt Nam, khoảng 60.000 người c.hết mỗi năm liên quan tới ô nhiễm không khí.
5 nguyên tắc để bảo vệ đường hô hấp
Theo chia sẻ của PGS.TS Phạm Tuấn Cảnh – Giám đốc BV Tai Mũi Họng Trung ương; Chủ nhiệm Bộ môn Tai Mũi Họng, Trường Đại học Y Hà Nội cho biết, tai mũi họng là “cửa ngõ” đầu tiên của đường thở và sẽ chịu gánh nặng đầu tiên nếu không khí bị ô nhiễm. Do vậy, việc hạn chế tiếp xúc với các phương tiện giao thông, công trình xây dựng là điều cần thiết để bảo vệ bản thân chúng ta. Ngoài gia, TS Phạm Tuấn Cảnh cũng hướng dẫn thực hiện các biện pháp sau:
1. Tuyệt đối không được bỏ khẩu trang
Việc đeo khẩu trang là điều cực kỳ cần thiết, tuy nhiên cần lựa chọn khẩu trang đạt tiêu chuẩn nhiều lớp và có lớp lọc bụi do cơ quan chức năng chứng nhận, ôm sát khuôn mặt. Khẩu trang dù không đảm bảo ngăn chặn 100% khói bụi nhưng sẽ làm hạn chế chúng xâm nhập vào mũi vào phổi.
2. Vệ sinh mũi bằng nước muối sinh lý
Bất kể t.rẻ e.m hay người lớn thì đều cần bảo vệ cơ quan khứu giác sạch sẽ tránh chất bẩn và vi trùng từ không khí. Cũng theo BS. Huỳnh Khắc Cường – Chủ tịch Hội Tai Mũi Họng TPHCM và các tỉnh phía Nam cho rằng việc vệ sinh mũi họng hằng ngày bằng nước muối sinh lý dạng nhẹ rất cần thiết như vệ sinh răng miệng hằng ngày.
Việc vệ sinh mũi họng hằng ngày bằng nước muối sinh lý dạng nhẹ rất cần thiết như vệ sinh răng miệng hằng ngày – Ảnh Internet
3. Cập nhật thông tin thường xuyên
Các nguồn tin cậy như thời sự, các ứng dụng trên điện thoại là các nguồn tin cậy để bạn chủ động phòng ngừa, bảo vệ sức khỏe trước khi đi ra khỏi nhà.
Vào những ngày chất lượng không khí kém, bạn nên hạn chế ra ngoài nếu không thực sự cần thiết để tránh nguy cơ mắc bệnh
4. Thường xuyên vệ sinh nhà cửa
Phần lớn thời gian chúng ta ở trong nhà (tại gia đình và nơi làm việc), do đó để giảm thiểu nguy cơ và bảo vệ sức khỏe trước ô nhiễm không khí trong nhà, chúng ta nên dọn dẹp nhà cửa ít nhất mỗi tuần 1 lần, lau dọn bằng khăn ướt sẽ giúp giảm thiểu bụi bẩn trong nhà đi nhiều lần. Có thể sử dụng các loại máy lọc không khí để hạn chế sự ô nhiễm trong không gian sống.
5. Sử dụng nhiên liệu điện
Một trong những nguyên nhân gây ô nhiễm không khí ở Hà Nội là người dân sử dụng bếp than tổ ong quá nhiều. Hà Nội, hiện có hơn 60.000 hộ đang dùng bếp than tổ ong. Chuyển sang dùng bếp điện bếp từ hoặc bếp điện sẽ hạn chế được nhiều nồng độ khí thải ra không khí.
Khuyến cáo đối với người bị bệnh hô hấp
Bệnh nhân có vấn đề về hô hấp không nên ra ngoài vào thời điểm không khí bị ô nhiễm nếu không thực sự cần thiết. Đặc biệt là những trường hợp bị bệnh hen và phổi tắc nghẽn mãn tính cần phải tuân thủ và duy trì thuốc uống hằng ngày theo chỉ định của các bác sĩ.
Bụi mịn – “sát thủ” ẩn mình trong nhà
Trong cùng một nồng độ khí bị ô nhiễm, lượng chất trực tiếp đi vào cơ thể trẻ sẽ cao gấp đôi so với người trưởng thành.
Nhiều khu vực liên tục có mức độ không khí xấu. Ảnh minh họa.
Đáng lưu ý, bụi mịn được sản sinh từ những hoạt động thường ngày đơn giản nhất và ở khắp “ngóc ngách” trong nhà.
Mức độ không khí liên tục chạm ngưỡng “xấu”
Sáng 28/12, chỉ số ô nhiễm không khí (AQI) đo được tại nhiều nơi trong thành phố Hà Nội tiếp ở ngưỡng đỏ (>150). Đây là mức có hại cho sức khỏe. Trước đó, ngày 27/12, AQI cũng cảnh báo không khí ở Hà Nội chạm ngưỡng “xấu”. Nồng độ chất gây ô nhiễm PM2.5 lên 107.6 g/m.
Theo WHO, 6 chất chính gây ô nhiễm không khí ảnh hưởng đến sức khỏe con người bao gồm: Oxit nitơ (NOx); Oxit lưu huỳnh (SOx); Carbon monoxit (CO); Chì; Ozon tầng mặt đất; Các hạt vật chất khí quyển lơ lửng. Chất gây ô nhiễm có thể có nguồn gốc tự nhiên hoặc do con người tạo ra.
Chất gây ô nhiễm được phân loại sơ cấp và thứ cấp. Các chất gây ô nhiễm sơ cấp thường được phát thải từ những quá trình như tro từ phun trào núi lửa, hay hoạt động sản xuất.
Trong số đó, các hạt bụi mịn với kích thước nhỏ hơn 2,5 micron (PM 2.5) được coi là “đáng gờm” nhất. Bởi, chúng có khả năng xâm nhập sâu vào phổi, làm gia tăng nguy cơ nhiễm các bệnh liên quan đến ô nhiễm không khí, gồm: N.hiễm t.rùng đường hô hấp dưới cấp tính, đột quỵ, đau tim, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính và ung thư phổi.
Giá trị chất lượng không khí trung bình WHO khuyến nghị là tối đa 25 microgam/m3. Ước tính, 91% dân số toàn cầu hiện sống ở những nơi có không khí ô nhiễm.
Nạn nhân của ô nhiễm
Theo bác sĩ Hoàng Quốc Tưởng – giảng viên Trường Đại học Y Dược TPHCM, t.rẻ e.m là nhóm bị ảnh hưởng tiêu cực bởi ô nhiễm không khí nhiều hơn so với người lớn. Lý do là bởi, hệ miễn dịch của nhóm này còn yếu, chưa hoàn thiện các chức năng, đặc biệt là trẻ dưới 6 t.uổi.
“Theo nghiên cứu khoa học, trong cùng một nồng độ khí bị ô nhiễm, lượng chất trực tiếp đi vào cơ thể của trẻ sẽ cao gấp đôi so với người trưởng thành. Trẻ nhỏ sinh sống ở những khu vực bị ảnh hưởng bởi ô nhiễm không khí sẽ khó phát triển chiều cao, thể chất còi cọc, nguy cơ mắc các bệnh hô hấp cao hơn 19 – 25% so với bình thường”, bác sĩ Tưởng dẫn chứng.
Đáng lưu ý, ô nhiễm không khí là nguyên nhân gây ra các vấn đề sức khỏe cho nhiều hệ cơ quan, thay vì chỉ đơn thuần ảnh hưởng tới hệ hô hấp. Chuyên gia này cũng chỉ ra rằng, các nghiên cứu gần đây cho thấy, ô nhiễm không khí ảnh hưởng lên da. Từ đó, khiến da mất khả năng chống chọi với các tác nhân khác của môi trường như: Tia UV, ozon.
Các hoá chất làm tăng đợt bùng phát viêm da cơ địa sẵn có ở trẻ. Ngoài ra, chúng cũng khiến da nhanh lão hoá, xuất hiện các đốm tăng sắc tố. Thậm chí, có thể làm tăng tỷ lệ ung thư da, ảnh hưởng lên hệ tim mạch gây viêm mạch m.áu, tạo mảng xơ vữa….
“Truy tìm kẻ thù” trong gia đình
“Các nguồn gây bụi siêu mịn trong gia đình có thể kể đến như: Nấm mốc, mạt nhà, lông thú, formaldehyde – chất kịch độc là sản phẩm của khói t.huốc l.á, bếp gas, các sản phẩm lau chùi nhà cửa, các loại hóa chất diệt côn trùng,… Nói cách khác, bụi mịn được sản sinh từ những hoạt động thường ngày đơn giản nhất và ở khắp nơi quanh ta”, bác sĩ Tưởng cảnh báo.
Để giảm thiểu tác hại của bụi mịn, chuyên gia khuyến cáo, phụ huynh cần giữ không khí trong nhà được lưu thông. Bởi, sự lưu chuyển không khí sẽ “dọn dẹp” các chất ô nhiễm ứ đọng trong nhà. Nhờ đó, giúp giảm thiểu ô nhiễm trong nhà, cũng như hạn chế các mầm bệnh truyền nhiễm lơ lửng trong không khí.
Bên cạnh đó, dọn dẹp và lau nhà cửa thường xuyên, hút lông thú cưng trên thảm, màn, ghế sofa… cũng là những việc làm cần thiết để hạn chế bụi mịn. Hạn chế sử dụng các chất vệ sinh nhà cửa hay chất xịt có mùi nhân tạo trong nhà.
“Cần giảm các nguồn phát thải bụi không khí hoặc thiết bị sinh khói (điển hình như khói nến đốt…). Giữ độ ẩm trong nhà dưới 60% để tránh nấm mốc, đặc biệt là với phòng tắm, bồn rửa chén. Phòng tắm nên được mở cửa thường xuyên để khô thoáng. Bồn rửa chén tránh để qua đêm làm tù đọng nước, gây mùi khó chịu”, bác sĩ Tưởng gợi ý.
Để hạn chế độc hại từ bụi mịn, chuyên gia cho rằng, phụ huynh có thể trồng thêm cây xanh trong nhà. Nhờ vậy, giúp cân bằng độ ẩm, lọc bỏ các chất độc hại trong nhà như benzen từ khói t.huốc l.á, formaldehyd có trong thảm trải.
Đáng lưu ý, nên chọn những loại cây lá xanh và không có hoa như dừa cảnh, nha đam (lô hội), dây trầu bà… Đây đều là những loại cây có khả năng lọc bụi tốt. Mọi người cũng có thể sử dụng các thiết bị lọc không chí chuyên biệt để loại trừ bụi mịn PM2.5 và PM1.0.
“Bảo vệ sức khỏe không chỉ dừng lại ở việc ăn uống khoa học, luyện tập thể dục. Các bố mẹ hãy quan tâm nhiều hơn đến chất lượng không khí trong nhà để con được lớn lên trong môi trường an toàn nhất”, bác sĩ Tưởng nhấn mạnh.
